Nafaka ödememe cezası ve şikayeti durumunda bireylerin karşılaşabileceği yaptırımlar ve ödenmeyen nafakanın tahsil edilme süreci oldukça kritik bir konudur. Nafaka, boşanma durumunda eşlerin diğer eşin yoksulluğunu engellemek amacıyla verilen bir ödeme şeklinde bilinse de, yoksulluk nafakası yalnızca nafakanın bir türüdür. Nafaka, bir kişinin, medeni kanunlar tarafından belirlenen diğer kişinin giderlerine katılma yükümlülüğünün mahkeme kararıyla kişiye yüklenmesidir. Nafakanın ödenmemesi ciddi sorunlara yol açabilir. Ancak, ödenmeyen nafakanın tahsil edilmesi için yasal düzenlemeler bulunmaktadır ve bu süreçte yasal yaptırımlar uygulanabilir. Bu sebeple, nafaka ödeme konusunda dikkatli olmak ve yükümlülüklerin zamanında yerine getirilmesi gerekmektedir.
Nafaka Nedir?
Nafaka, bir kişinin, mahkeme kararı gereği giderlerine katılmakla yükümlü olduğu kişi ve/veya kişilerin ihtiyaçları için yapması gereken ödemedir. Bu önemli hukuki kavram, yoksulluk nafakası, iştirak nafakası, tedbir nafakası ve yardım nafakası gibi çeşitli tiplere ayrılmaktadır. Her bir nafaka türü, hukuki mahiyeti açısından diğerlerinden farklılık arz etmektedir.
Nafaka yükümlülüğüne uymamanın sonuçları da ciddi olabilmektedir. İhlal edildiğinde, icra takibi ile birlikte nafaka borcunun ödenmemesi durumunda, belirli şartların varlığı halinde nafaka yükümlüsü 3 ay süresince tazyik hapsine tabi tutulabilmektedir. Bu makalede, bu konuya detaylı bir şekilde açıklık getireceğiz. Hukuki bir sorumluluk olan nafaka, hem tarafların haklarının korunmasını sağlamakta hem de hukuki açıdan düzenlenmiş bir düzen içerisinde yürütülmektedir.
Nafaka Türleri Nelerdir?
Yoksulluk Nafakası
Yoksulluk nafakası, boşanma davası sürecinde az kusurlu olan eşin talebi üzerine, boşanmadan kaynaklı olarak yoksullukla karşı karşıya kalacak tarafa verilen bir tür nafakadır. Bu nafaka, kusuru daha fazla olan tarafa yüklenir. Yoksulluk nafakası, nafaka yükümlüsünün mali gücüne göre belirlenir. Bu sayede, yoksullukla karşı karşıya kalan tarafın ekonomik güvenliği ve yaşam standartlarının devamı sağlanır. Yoksulluk nafakası, boşanma davası sürecinde adil ve dengeli bir şekilde uygulanarak, her iki tarafın da haklarını koruyan bir çözüm sunar. Bu şekilde, boşanma sürecinde yoksullukla karşı karşıya kalacak tarafın mağduriyetinin önüne geçilmiş olur.
Tedbir Nafakası
Tedbir nafakası, boşanma veya ayrılık durumunda, evlilik birliğinin sona ermesine kadar eşlerin evlilik birliği ve müşterek çocukların giderlerine katılmalarını sağlamak amacıyla hükmedilen bir nafaka türüdür. Bu nafakaya hükmedebilmek için kusur tespiti yapılması gerekmemektedir. Tedbir nafakasının temelinde, hala devam eden aile birliğinin, ailedeki bireylerin kusurlu olsalar da olmasalar da devam etmesi ve aile kurumunun taraflarının birbirine yardım etmeleri gereken bireylerden oluşması yatar. Bu nedenle boşanma davası açılmadan önce (TMK 197. madde) veya açılmışsa dava devam ettiği sürece (TMK 169. madde) kusurlu olan taraf da tedbir nafakasına hak kazanabilir. Türk Medeni Kanununun 169. ve 197. maddeleri tarafından düzenlenen tedbir nafakası çoğunlukla boşanma davasıyla birlikte TMK 169. madde uygulaması ile talep edilmektedir.
Yardım Nafakası
Yardım nafakası, hayatlarını sürdürebilmeleri için ekonomik olarak zorluk yaşayan aile bireylerinin, diğer aile üyelerinden talep ettiği bir maddi destektir. Bu nafaka, aile fertlerinin birbirlerine yardım etme ve dayanışma kültürünün Medeni Kanunumuza yansıması olarak kabul edilmektedir. Nafaka talep etme ve alma hakkı, kişinin sıkı bir şekilde sahip olduğu haklardan biridir. Dolayısıyla, sadece nafaka hakkına sahip olan kişiler talepte bulunabilir. Aynı şekilde nafakanın miras yoluyla aktarılması veya üçüncü kişilere geçmesi de hukuken mümkün değildir. Ek olarak, bu nafaka hakkı kamu düzenine ilişkin hükümler içermektedir ve bundan vazgeçme mümkün değildir. Bu durumun sonucu olarak, nafaka hakkından önceden vazgeçilmesi mümkün değildir. Medeni Kanunu’na göre, nafaka hakkı ihtiyaç halinde koruyucu bir tedbirdir ve geçerlidir. Taraflar arasında yapılan anlaşmalar bu hükme uygun olmak zorundadır. Dolayısıyla, herhangi bir sözleşme veya anlaşma nafaka hakkından vazgeçmeyi temel alırsa, bu anlaşmalar kendiliğinden geçersiz sayılır. Bu nedenle, nafaka konusuyla ilgilenen kişilerin bu gerçeği göz önünde bulundurması önemlidir. Hukuki açıdan doğru ve adil bir çözüm için daima uzman bir avukatın rehberliğine başvurmak daha sağlıklı olacaktır.
İştirak Nafakası
İştirak nafakası, anne-baba olarak velayet hakkı kendisine bırakılmayan kişilerin, çocuklarının bakımı, eğitimi, sağlığı ve zorunlu giderleri için ekonomik durumlarına göre katkıda bulunması amacıyla belirlenen bir nafakadır. Bu nafaka, ebeveynlerin çocuklarına olan sorumluluklarından kaynaklanır. Ancak ödenecek nafakanın tarafların ekonomik durumlarına uygun olması önemlidir. Bu nafaka, çocuğun çıkarlarını korumak amacıyla belirlenen bir düzenlemedir ve taraflar arasındaki ekonomik durumu dikkate alarak adil bir şekilde belirlenmelidir. İştirak nafakası bir diğer adıyla katılım nafakası olarak da bilinir ve aylık olarak ödenir. Bu nafakanın talep edilmesi, ayrılık davası veya evliliğin iptali gibi durumlar sonrasında mümkündür. Ayrıca, taraflar arasında ortak velayet hükümleri uygulanıyorsa da katılım nafakasına hükmedilebilir.