6 Ağustos 1055’te Büyük Selçuklu Devleti’nin ikinci padişahı Alp Arslan’ın oğlu Melikşah doğdu. Dokuz yaşında iken vezir Nizamülmülk’ün safında savaşa katıldı. İyi eğitimli bir adam olan Melikşah, Karahanlı Han’ın kızı Türkan Hatun ile on yaşındayken evlendi. 1066’da Sultan Alparslan, Melikşah‘ı varis ilan etti. 1072’de babasının öldürülmesinden sonra 17 yaşında hükümdar oldu.
1074’te Batı Karahanlı Devleti’ni Selçuklulara bağladı. 1075’te Kafkasya’ya doğru yola çıktı ve Gürcistan’ın bazı bölgelerini fethetti. 1076’da başkenti Rey’den İsfahan’a taşıdıktan sonra ikinci Kafkasya seferini düzenledi.
1078’de üçüncü seferine çıktı. Selçuklular bu seferle Kafkas Dağları’ndan Hazar Denizi’ne kadar uzanan geniş bir alanı ele geçirdiler.
Kardeşi Tutuş’u 1077’de Suriye’ye melik yaptı. Emir Porsuk da Anadolu’ya gönderildi. Atsız Bey ve Kutalmışoğlu Süleyman Şah’ın Suriye’de devlet kurmasını engellemek istedi. Bu sırada Suriye’ye gönderdiği Tutuş, Melikşah‘a isyan eden Atsız’ı yakalayıp boğdu. Sonuç olarak Suriye Selçuklu Devleti’nin ilk hükümdar mertebesine ulaşan oldu.
1092’de Melikşah, ordusunu Hicaz, Yemen ve Aden topraklarını fethetmek üzere Bağdat’a gitti. Mekke ve Medine ile Arap yarımadasının büyük bir kısmı aynı yıl alındı. Melikşah, 19 Kasım 1092’de 37 yaşındayken Bağdat’ta eşi tarafından zehirlendi ve öldü.
Not: Melikşah döneminde Büyük Selçuklu Devleti en geniş sınırlarına kadar genişlemiştir. Anadolu’dan Umman’a, Kafkaslardan Hindistan’a kadar devletin sınırları uzuyordu.
Not: Selçuklular, Melikşah’tan sonra eski güçlerine kavuşamadılar.